توکل در اندیشه سعدی/از خداوند گلایه نکنید

چون بنا بر نوع فعالیت خویش که مطالعه مسائل اجتماعی و بررسی آسیب های اجتماعی و ارائه راه و روش هائی برای کاهش چنین مسائلی است، اغلب مشاهده می شود که افراد سر خورده و شکست خورده در یک فعالیت ، چنین اظهار می دارند ، ما با توکل به خداوند وارد این امر شدیم ولی خدا یاری نکرد و با شکست و نا موفقیت روبرو شدیم.

لذا ضرورت یافت به اختصار عرض دارم که ؛ توکل مکمل اراده و یکی از ارزش هائی است که صرفا در مکاتب دینی و معنوی مفهوم داشته و در مکاتب مادی معنی و ….چندان مفهوم ومنزلتی ندارد.
توکل در فرهنگ توحیدی به درجه ایمان اشخاص وابسته است،افراد معتقد و پای بند به مبانی اعتقادی ، به توکل چنین می پندارند که بدون اراده خالق ، سود و زیانی به مخلوق نمی رسد.

البته شایان ذکرست که انسان برای انجام هر کاری باید با کمک علم و خرد و تجربه و مشورت و دقت با رعایت موازین وارد عمل شود و پس از طی مراحل فوق و اعتقاد و اطمینان به خداوند اعتماد به نفس خویش را افزایش داده تا به موفقیت نائل شود.

لازم بذکرست که توکل جانشین برنامه ریزی و مطالعه در امور نیست ، بلکه مکمل آن قلمداد می شود.

خداوند بارها یاد آوری فرموده که انسان باید از نیروی عقل و علم و مطالعه و برنامه ریزی و مدد از تجربه و مهارت صاحب نظران استفاده کند، تا با کمترین مخاطرات روبرو شود.

با اینکه در فرهنگ ما توکل کلید درِ گنج خوشبختی و موفقیت است، ولاکن اگر به درستی زمان توکل و شیوه اقدام درک نشود، نتیجه ای نداردو چه بسا زیان هم ببیند.

گاهی اوقات شنیده می شود که افراد در اثر بد فهمی خود را درگیر کاری نادرست و نشناخته کرده و گرفتار فقر و بد بختی می شوند و تصور می کنند که بر اثر توکل به درد سر افتادند.

در فرهنگ و شعر فارسی نیز شاعران بلند اندیش و به خصوص حضرت سعدی این شیخ گران سنگ دیار فارس به این ارزش معنوی توجه ظریف داشته اند.

وی در آثار خویش با استفاده از احادیث مختلف سعی بر آموختن اخلاق اسلامی دارد ، فی المثل در باب توکل توصیه ها دارد؛

ز کار بسته میندیش ودل شکسته مدار
که آب چشمه حیوان درون تاریکی است

و یا فرمود؛

هر آن کس که دندان دهد ، نان دهد

علاوه بر سعدی ، نظامی گنجوی نیز می گوید؛
هر که یقین را به توکل سرشت
به کرم الرزق علی الله نوشت

نتیجه گیری
صرفا بر مبنای اینکه خدا بد نمی خواهد بی پروا وارد هر اقدامی همچون ازدواج نشناخته ، فعالیت اقتصادی بی مطالعه و اقدامات دیگر نشوید ، که بعد ناچار شوید از خداوند گلایه کنید.
توفیق همگان را خواستاریم

*روان شناس